Mərkəzi Asiya ticarət yolları ilə Çindən Rusiyaya Amerika istehsalı olan dronlar və kompüter çipləri getdikcə daha çox gəlir. Bu, Moskvanın hərbi səyləri üçün təchizatı boğmağın nə qədər çətin olduğunu göstərir.

"MUMtv.az" xəbər verir ki, bu barədə The Wall Street Journal yazır.

Qeyd olunur ki, keçmiş sovet respublikalarından Qazaxıstan və Qırğızıstandan keçən ticarət yolları ikili təyinatlı mallar üçün Rusiyaya gedən bir çox marşrutlar sırasındadır.

"ABŞ-ın səylərinə baxmayaraq, Mərkəzi Asiya Rusiya üçün minlərlə mil açıq sərhədlər, qeyri-şəffaf ticarət təcrübələri və fürsətçi vasitəçilər sayəsində mümkün olan böyüyən bir boru kəməridir. Mallar çox vaxt Çindən gəlir, burada bəzi hallarda böyük Amerika şirkətləri tərəfindən istehsal olunur və malların Rusiya tərəfindən onların icazəsi olmadan idxal edildiyini iddia edirlər”, - qəzet yazır.
Amerikanın C4ADS qeyri-kommersiya tədqiqat şirkətinin rusiyalı analitikinin qeyd etdiyi kimi, bu ticarət marşrutu Rusiya Federasiyası üçün xüsusilə vacibdir, çünki o, Qərb istehsalı olan malların yüksək konsentrasiyasını təmin edir:

"Bu, mikroelektronika, avtomobil hissələri, dəbdəbəli mallar - həm Ukraynada döyüş meydanında, həm də şəxsi istehlak üçün istifadə olunan mallar üçün əsas marşrutdur".

Birləşmiş Ştatlar və müttəfiqləri sanksiyalara məruz qalan ikili təyinatlı əşyaların, o cümlədən tanklarda istifadə edilən kompüter çipləri, marşrutlaşdırıcılar və bilyalı podşipniklərin siyahısını saxlayır. Keçən il siyahıda 45 maddə var idi və fevral ayında daha beş maddə əlavə edildi.

Çin gömrük məlumatlarına görə, 2022-ci ilin fevralında müharibə başlayandan bəri Çindən Qazaxıstan və Qırğızıstana ikili təyinatlı malların ixracı kəskin artaraq 2023-cü ildə 1,3 milyard dollara çatıb ki, bu da 2022-ci ilə nisbətən 64% çoxdur. Ticarət məlumatlarına görə, bu malların çoxu daha sonra Rusiyaya göndərilib.

"İki Orta Asiya ölkəsi Rusiya üçün ikili təyinatlı malların yeganə mənbəyi deyil. Mallar Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Türkiyə kimi ölkələrdən də keçir. Çin keçən il birbaşa olaraq Rusiyaya 4,5 milyard dollar dəyərində belə mal ixrac edib", - deyə məlumatda bildirilir.

Maraqlıdır ki, pilotsuz təyyarələr sanksiyaya məruz qalan mallar siyahısında olmasa da, bu arada onlar mühüm müharibə vasitəsinə çevriliblər.

Mövcud məlumatlara görə, Qazaxıstan 2023-cü ildə Çindən 5,9 milyon dollar dəyərində pilotsuz təyyarə alıb və Rusiyaya 2,7 milyon dollarlıq bu cür məhsullar ixrac edib. Eyni zamanda, Qazaxıstan əsas dron istehsalçısı deyil.

ABŞ və Avropa rəsmiləri bu ölkələrə və Çinə Rusiya ilə boz bazar ticarətini dayandırmaq üçün təzyiq edirlər. Bu arada Çin bildirib ki, Rusiya onlar üçün mühüm ticarət tərəfdaşıdır: "Çin hərbi məhsulların ixracına hər zaman ağlabatan və məsuliyyətli yanaşır və ikili təyinatlı malların ixracına nəzarət məsələsində müvafiq qanun və qaydalara əməl edir”.

WSJ yazır ki, Çin artıq Moskvanın ən böyük rəsmi idxal mənbəyidir, ikitərəfli ticarət son beş ildə təxminən iki dəfə artaraq 2023-cü ildə 200 milyard dollara çatıb. Çin Rusiya müdafiə şirkətlərinə kompüter çipləri, qırıcı təyyarə hissələri və elektron müharibə texnologiyası satır.
Nəşr qeyd edir ki, bu tədarüklər ABŞ, Çin və Avropa liderləri arasında başlıca əngələ çevrilmə təhlükəsi yaradır.

Kiyev İqtisadiyyat Məktəbinin yanvar hesabatına görə, Rusiya 2023-cü ilin ilk 10 ayı ərzində bütün dünyadan 8,8 milyard dollar dəyərində ikili təyinatlı mal idxal edə bilib ki, bu da sanksiyalardan əvvəlki dövrlə müqayisədə cəmi 10% azdır.

Gömrük məlumat bazalarının nəzərdən keçirilməsi göstərir ki, Rusiya üçün Çindən gələn bir çox mal Amerika şirkətləri tərəfindən istehsal olunur.
Xatırladaq ki, daha əvvəl UNİAN xarici ticarətlə bağlı rəsmi statistikaya istinadla yazıb ki, Türkiyə Rusiyaya ixrac həcmini kəskin şəkildə - təxminən üçdə bir həcmdə azaldıb.

Bildirilib ki, cari ilin yanvar-fevral aylarının yekunlarına əsasən Türkiyə şirkətləri Rusiyaya ümumi məbləği 1,29 milyard ABŞ dolları dəyərində mal və xidmətlər təqdim ediblər. Bir il əvvəl, eyni dövrdə ixrac 2 milyard dollardan çox olub. Rusiyadan Türkiyəyə idxalın həcmi də təxminən eyni miqdarda - fevralın nəticələrinə görə, illik 2 milyard dollardan 1,3 milyard dollara qədər azalıb.