Çin və ABŞ, istəsələr, Ukraynada sülhü təmin edə bilərlər. Yaxşı, bu iki böyük rəqib gücün sülh naminə əməkdaşlıq edəcəyi real gözləntidirmi?

“MUMtv.az” “DW”a istinadən xəbər verir ki, dünyada Vladimir Putinə təsir göstərə biləcək yeganə şəxs özünü Rusiya prezidentinin dostu elan edən Çin sədri Si Cinpindir. Hətta Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Putin haqqında həbs qərarı da Sini Moskvaya səfər etməkdən çəkindirə bilmədi.

Çinin Moskvaya təsiri diplomatik qərarların və iqtisadi asılılığın nəticəsidir: Dünyanın ikinci ən böyük iqtisadiyyatı olan Çin bu günə qədər Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünü pisləməyib. Qərb Rusiyaya qarşı getdikcə daha ağır sanksiyalar tətbiq edərkən, Çin bunun əksini edir, Moskva ilə ticarətini gücləndirir.

Beynəlxalq “Politik Quartely “ jurnalının baş redaktoru Henninq Hoff DW-yə deyib: "Əslində Rusiyanın Ukraynaya qəddar hücumu Çinin marağında deyil.Əgər Si həqiqətən istəsəydi, Putini müharibəni dayandırmaq üçün danışıqlar masasına oturmağa razı sala bilərdi. Amma indiyə qədər bunu etməyib. Sİ tək qırmızı xətt çəkdi, bu da nüvə silahından istifadə edilməməsi idi. Çünki Çinin müharibədən daha vacib məqsədi var. Bu məqsəd Qərbin hakim olmadığı yeni dünya düzəninin qurulmasıdır. Bunun üçün ona tərəfdaş ölkə kimi Rusiya lazımdır. Ona görə də Çin Rusiyanın bu müharibədə uduzmasını istəmir. Bundan əlavə, Putinin məğlubiyyəti həm də Si üçün məğlubiyyət deməkdir, çünki Rusiya kimi Çin də avtoritar hökumət modeli ilə idarə olunur.

Bəs Çin həqiqətən sülhün öhdəsindən gələ bilərmi? Təqaüddə olan səfir və Münhen Təhlükəsizlik Konfransının keçmiş sədri Volfqanq İşinqer bu fikirdədir ki, “bununla bağlı çox şey gözləməyə dəyməz.”

Həm Vaşinqton, həm də Pekin üçün Ukrayna müharibəsi iki rəqib sistem naminə apardıqları daha böyük mübarizənin yalnız bir aspektini təmsil edir.

Henning Hoff qeyd etdi ki, bu artan rəqabət Avropa üçün əhəmiyyətli dəyişiklik deməkdir. Hoffun fikrincə, Almaniya və digər Avropa ölkələri əvvəlkindən daha güclü mövqe tutmalı və amerikalılarla daha çox həmrəy olmalıdırlar. Hoff həmçinin vurğuladı ki, ABŞ-ın Hind-Sakit okean regionuna daha çox diqqət yetirə bilməsi Avropanın hərbi təhlükəsizliyə daha çox töhfə verməsi üçün təcili ehtiyac var.

Lakin Avropada ABŞ və Çinin Ukraynada sülh üçün əməkdaşlıq edəcəyi gözləntiləri artır. Aİ Sammiti zamanı Lüksemburqun baş naziri Xavier Bettel Co Baydeni Si ilə birlikdə Ukraynada sülhün qurulması üçün yol xəritəsi hazırlamağa çağırıb. Bettel digər ölkələrin də bu yol xəritəsi ilə razılaşacağını bildirib.

Yəqin ki, Aİ-nin bir çox ölkəsi buna üstünlük verir: Dünya siyasətində iki əsas oyunçu Ukrayna-Rusiya problemini öz aralarında və buna görə də avropalılar üçün həll etməlidir.

MUMtv.az
N.Məmərli