Türkiyəni boğan zəlzələ fəlakətindən sonra gözlər mütəxəssislərə çevrildi.
"MUMtv.az" "haberglobal"a istinadən bildirir ki. Geologiya mühəndisi Prof. Dr. Süleyman Pampal zəlzələ riski olan ərazilərin harada olması ilə bağlı sualları cavablandırıb.
İzmirlə bağlı xəbərdarlıqlar edən Prof. Dr. Naci Görür, "Bu gün olmasa da sabah zəlzələ yaradacaq" - deyib.

1. Kahramanmaraşda baş verən və təsirləri Malatya, Sivas, Elazığ, Osmaniye, Qaziantep, Adıyaman, Hatay, Kilis, Adana, Şanlıurfa və Diyarbəkirdə də yaşanan 7,7 və 7,6 bal gücündə zəlzələlərdən sonra mütəxəssislər böyük zəlzələlərin digər məqamları da tətiklədiyini düşünürlər.

Episentri Kahramanmaraş olan və 10 vilayətdə böyük dağıntılara səbəb olan zəlzələlərdən sonra 7 mindən çox ardıcıl təkan yaşanıb.

2. Geologiya mühəndisi Prof. Dr. Süleyman Pampal NTV-nin canlı yayımında zəlzələ təhlükəsi olan ərazilərin harada olduğu ilə bağlı sualları cavablandırıb.
Pampal deyib: "Mərkəzi Kahramanmaraş olan zəlzələlərin böyük dağıntılara səbəb olduğu Hatayda, Hatayın şimalını və içini əhatə edən zəlzələ baş verdi. Ölüdəniz fayı cənubda davam edir. Ölü dəniz fayı Suriya sərhədindəki Hataydan Qırmızı çaydan Livan körfəzinə və İsrailə keçərək, davam edir. Bu Qırmızı dənizə qədər keçən və davam edən bir nasazlıqdır. Dağıdıcı zəlzələ yaratma ehtimalı yüksək olan nasazlıqdır. Yaxın Şərqdə, o cümlədən Misirdə də çox ciddi fəsadlar törədib. Bu baxımdan təhlükənin tamamilə keçdiyini deyə bilmərik.

3. "Hatay zəngin mədəniyyəti və təbii gözəllikləri ilə göz bəbəyi olan bir şəhərdir. Bu sistemlərlə davam etmək doğru olmazdı. Təəssüf ki, Hatay önümüzdəki dövrdə dağıdıcı zəlzələlərə məruz qalacaq. Bu baxımdan arxayın olmaq düzgün deyil.

4. "Qırılan 400 kilometrlik hissə, yəni Çetinkayadan Hatay'a qədər olan hissə, o cümlədən Kahramanmaraşın mərkəzi, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay. Bu qırıqlığın qırılan hissəsi bir daha qırılmayacaq. Əsrlər boyu enerji yığacaq. Kahramanmaraşda tikinti başlanacaq. Ancaq, buna bənzər halları nəzərə alıb, həssaslıqla başlamaq lazımdır. Dağılmanın yeganə səbəbi zəlzələnin uzun sürməsi deyil, zəlzələnin yüksək sürətlənməsi deyil, keyfiyyətsiz inşa edilmiş yerlər idi.

5. "Şimalda ikinci 7,6 bal gücündə zəlzələni yaradan qırmanın bir az şimalında Nurhak ətrafında onunla kəsişən Malatya qırağı da var. Orada da gərginlik konsentrasiyası var. Həmin qırılma şimala gedir, sonra isə dağıdıcı xəttə çevrilir. Karlıova ilə Ərzincan arasındakı Yedisu qırağı 1784'dür. Türkiyədə, Bingöl ətrafında qırılmış və neçə qırılmamış parça daha var."

6. "Ərəb plitəsi şimala doğru itələyir, Anadolunu sıxır. Yer qabığı qalınlaşır. Qabıq qalınlığı 40 km ola bölgələrdə - Şimalda və cənubda sıxılmalar, həmçinin, tərs qırılmalar ən böyük zəlzələləri yaradır. Cənub-Şərqi Anadolu itkisinin ucu Hakkaridən keçir. Hakkaridə də Zəlzələ riski yüksəkdir. Türkiyənin bir kvadrat santimetri yoxdur ki, zəlzələ riski olmasın".

7. "1500 km-ə çatan Şimali Anadolu fayı var. 1000 km-dən uzun Şərqi Anadolu qırağı var. Qərbi Anadoluda Egey graben sistemi dediyimiz qırılmalar Muğla, Antalya, İzmir, Manisa, Balıkəsir, Çanaqqala, Bursa, Uşak, Kütahya. , Dənizli və Afyon normal fayların təsiri altındadır.

8. BÖLGƏDƏ TSUNAMI TƏHLÜKƏSİ VARMI?

Türkiyədə elə bir yer yoxdur ki, orada zəlzələ olmasın. Ölü dəniz qırağının cənuba doğru qırılma ehtimalı daha çoxdur. Sunami effekti və təhlükəsi sualtı qayığın altındakı plitə sərhədində bir hərəkətdə baş verir. Kipr verilişində dənizdə zəlzələ olarsa, o zaman sunami olacaq və insanların sunamidən qurtulması daha asan olur. Zəlzələ kimi saniyələr içində gəlmir. Ondan qurtulmaq üçün 15-20 dəqiqə vaxtınız var. Sunami olacaqsa, Ege və Aralıq dənizində ola bilər. Afrika plitəsi ilə Anadolu plitəsi və qərbdə Avrasiya plitəsi sərhədində baş verəcək 8 və daha çox zəlzələlərdə baş verəcək.

9. PROF.DR. NACI GÖRÜRDƏN İZMİRƏ ZƏLZZƏLƏ XƏBƏRDARLIĞI

prof. Dr. Naci Görür İzmirdə qatıldığı toplantıda mühüm məlumatları paylaşıb:

"İzmirdə də narahatlığımız var. Canlı nasazlıqlar var. Bir gün zəlzələ ola bilər. Yaxınlıqda baş verən nasazlıqlar səbəb ola bilər. Geri çəkilməlisən".

10. "Gəlin nöqsan müzakirəsini buraxaq. İzmir əsl mənada zəlzələ şəhəridir. Bizim şəhərlərimizdə belə intensiv aktiv fay sistemi azdır. Bu gün etməsələr, sabah zəlzələ yaradacaqlar. Hazırda zəlzələlərdə 117 nəfər ölüb. , Samos zəlzələsindən sonra 80 kilometr uzaqlıqda. Bina anbarını zəlzələyə davamlı etmək lazımdır."

11. TÜRKİYƏ zəlzələ XƏRİTƏSİ

AFAD Türkiyə Zəlzələ Təhlükə Xəritəsini və Türkiyədə aktiv qırılma xətlərini və onların təhlükə dərəcələrini paylaşdı. Buna görə, Ümumilikdə 3 böyük qırılma xətti var, yəni Şimali Anadolu Fay Xətti, Şərqi Anadolu Xətti və Qərbi Anadolu Fay Xətti. Zəlzələ xəritəsində risklər 3 müxtəlif dərəcəyə bölünür.

12. BİRİNCİ DƏRƏCƏ RİSK İLLƏRİ

İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Dənizli, Isparta, Uşak, Bursa, Biləcik Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanaqqala, Ərzincan, Tunceli, Bingöl və Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale, Siirt.

MUMtv.az
Jalə Asiman