Uzun illər boyunca musiqi və rəqsin bütün insan cəmiyyətlərində mövcud olan universal davranış formaları olduğu qəbul edilirdi. Lakin Paraqvayın meşəlik bölgələrində yaşayan Şimal Açe adlı yerli icma bu təsəvvürü alt-üst edib. Alimlər bildirir ki, Şimal Açelər indiyədək məlum olan, körpələrə mahnı oxumayan və rəqs etməyən yeganə insan toplumudur.

"MUMtv.az" xəbər verir ki, Kaliforniya Universitetinin antropoloqu Dr. Manvir Sinq bu fenomeni belə izah edir: "Bu tapıntılar göstərir ki, rəqs və körpələrə mahnı oxumaq sandığımız kimi universal davranışlar deyil. Mədəni ötürmə olmadan insanlar bu davranışları özbaşına göstərmirlər".

40 ildən çox müşahidə nəticəsində əldə olunan nəticələr

1977-2020-ci illər arasında 122 ay ərzində aparılan araşdırma nəticəsində, Şimal Açe icmasının üzvlərinin heç birinin körpəyə mahnı oxumasına və ya rəqsə bənzər hərəkət etməsinə şahid olunmayıb. Üstəlik, bu icmanın od yandırmağı da bacarmadığı müşahidə edilib. Yaşlı üzvlər bir zamanlar atalarının od yandırdığını xatırlasa da, bu bacarığın yaxın keçmişdə unudulduğu düşünülür.

Ən maraqlısı isə budur ki, Şimal Açelər, Tupi dil ailəsinə mənsub digər yerli tayfalarla qohumdur. Bu qohum icmalar ninni oxuyur, rəqs edir, od yandırır, şamanizmə inanır, əkinçiliklə məşğul olur və kano istifadə edirlər. Ancaq bu mədəni elementlərin heç biri bu gün Şimal Açe cəmiyyətində yoxdur.

Niyə bu mədəni davranışlar yox olub?

Tədqiqatçılara görə, bu mədəni elementlər Açelərin keçmişində mövcud olub. Lakin zamanla baş verən əhali azalması və ekoloji dəyişikliklər, mədəni kompleksliyin zəifləməsinə və bəzi ənənələrin unudulmasına səbəb olub.

Açelər təbii yaşayış mühitlərindən alınıb qoruq ərazilərinə yerləşdirildikdə yalnız musiqi və rəqs deyil, ovçuluq və çoxarvadlılıq kimi digər ənənəvi praktikalar da böyük ölçüdə itirilib. Bu dəyişikliklər göstərir ki, mədəni davamlılıq zənn ediləndən daha kövrəkdir.

Mədəniyyət səssiz şəkildə yox ola bilər

Araşdırmalarda qeyd olunur ki, bəzi icma üzvləri bəzən öz-özlərinə mahnı oxuyurlar. Körpələri sakitləşdirmək üçün təbəssüm, gülüş, "uşaq dili” ilə danışmaq və ifrat mimikalar kimi davranışlara da təsadüf edilib. Lakin bu hallar nadirdir və geniş yayılmış normaya çevrilməyib.

Bu tədqiqat, mədəni praktikaların istifadə olunmadıqca necə unudula biləcəyini aydın şəkildə nümayiş etdirir. Eyni zamanda bu proses, yalnız yerli cəmiyyətləri deyil, bəşəriyyətin ümumi mədəni müxtəlifliyini də təhdid edən qlobal bir problem kimi ortaya çıxır.