Gündəm

2030-cu ildə 75 milyon insan xərçənglə yaşayacaq - Bu riskini azaldan 12 vacib qayda

Xərçəng həm dünyada, həm də ölkəmizdə ciddi səhiyyə problemi olaraq qalır. Görülmə tezliyinə görə ikinci yerdə qərarlaşsa da, ölüm səbəbləri arasında birinci sıraya yüksəlir. Hər il dünyada təxminən 18 milyon yeni xərçəng halı aşkarlanır və təxminən 9,6 milyon insan bu xəstəlik səbəbilə həyatını itirir.

2030-cu ildə xərçənglə yaşayanların sayı 75 milyona çatacaq

"MUMtv.az" xəbər verir ki, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) proqnozlarına əsasən, 2030-cu ildə dünyada 27 milyon yeni xərçəng hadisəsi qeydə alınacaq və 17 milyon insan xərçəngdən vəfat edəcək. Həmin ildə xərçənglə yaşayan xəstələrin sayının isə 75 milyona çatacağı gözlənilir. Xüsusilə inkişaf etmiş ölkələrdə 60 yaş və yuxarı şəxslərdə daha çox müşahidə olunan xərçəng halları son illərdə 40 yaşdan etibarən daha geniş yayılmağa başlayıb.

Gənc yetkinlər arasında xərçəng hallarının artmasında genetik faktorlarla yanaşı, qeyri-sağlam qidalanma, azhərəkətli həyat tərzi, siqaret və alkoqol istifadəsi, piylənmə, hava çirkliliyi, kimyəvi maddələrə məruz qalma və zərərli ultrabənövşəyi şüalar mühüm rol oynayır.

Tibbi onkologiya üzrə mütəxəssis, professor Ali Arıcan Türkiyənin "Hürriyet" qəzetinə bildirib ki, sağlam həyat tərzi vərdişlərinin qazanılması və mütəmadi tibbi müayinələrin aparılması xərçəng riskini tamamilə aradan qaldırmasa da, əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. O, xərçəngdən qorunmaq üçün diqqət yetirilməli olan 12 qaydanı açıqlayıb:

Xərçəng riskini azaldan 12 qayda

1. Siqareti tərgidin

Siqaret çəkmək, xüsusilə ağciyər xərçəngi olmaqla, ən azı 16 fərqli xərçəng növünün inkişafına səbəb ola bilər. Araşdırmalar göstərir ki, ağciyər xərçənginin 90%-i siqaret və tütün məhsulları ilə əlaqəlidir. Siqaretin tərkibindəki zərərli kimyəvi maddələr hüceyrələrə ziyan vurur və DNT-də dəyişikliklər yaradaraq xərçəngin yaranmasına zəmin hazırlayır.

2. Gündə ən az 5 pors meyvə və tərəvəz yeyin

Gündə ən azı 5 pors tərəvəz və meyvə, həmçinin tam taxıl və sağlam yağlardan ibarət pəhrizin qəbul edilməsi xərçəng riskini azalda bilər. İşlənmiş ət və həddindən artıq qırmızı ətin istehlakını məhdudlaşdırmaq da vacibdir.

3. İşlənmiş, duzlu və həddindən artıq bişmiş qidalardan uzaq durun

Nitrat və nitritlər kimi kanserogen maddələr ehtiva edən işlənmiş ətlər, duzlu və həddindən artıq qızardılmış qidalar xərçəng riskini artırır. Xüsusilə kömürləşmiş ət məhsulları və çox isti içkilər mədə və yemək borusu xərçəngi üçün təhlükəlidir.

4. Həftədə ən az 150 dəqiqə idman edin

Nizamlı fiziki fəaliyyət piylənmənin qarşısını alır, hormon səviyyələrini tənzimləyir və immun sistemini gücləndirir. Gündəlik gəzinti, qaçış və ya digər idman növləri xərçəngdən qorunmağa kömək edir.

5. İdeal çəkinizi qoruyun

Piylənmə, döş, yoğun bağırsaq və uşaqlıq xərçəngi də daxil olmaqla, bir çox xərçəng növü üçün risk faktorudur. Sağlam çəkiyə sahib olmaq xərçəng riskini azaldır.

6. Alkoqol istifadəsini məhdudlaşdırın

Alkoqol qida borusu və mədəaltı vəzi xərçəngi kimi bir çox növün yaranma riskini artırır. Hüceyrə DNT-sinə ziyan vura və immun sistemini zəiflədə bilər.

7. Mütəmadi tibbi müayinələrdən keçin

Xərçəngin erkən diaqnozu müalicənin uğur şansını artırır. Döş xərçəngi üçün mammoqrafiya, yoğun bağırsaq və uşaqlıq boynu xərçəngi üçün tarama testləri vaxtında aparılmalıdır.

8. Zərərli kimyəvi maddələrdən qorunun

Asbest, qurğuşun, civə, arsen və pestisidlər kimi toksinlərə məruz qalmaq xərçəng riskini artırır. Mümkün olduqca bu maddələrdən uzaq durmaq və təhlükəsiz iş şəraitinin təmin edilməsi vacibdir.

9. Peyvəndlərinizi etdirməyi unutmayın

Bəzi viruslar xərçəngin yaranmasına səbəb ola bilər. Məsələn, insan papilloma virusu (HPV) uşaqlıq boynu xərçənginə, hepatit B isə qaraciyər xərçənginə yol aça bilər. Bu viruslara qarşı peyvənd olunmaq riski azalda bilər.

10. Günəşin zərərli şüalarından qorunun

Ultrabənövşəyi şüalar dəri xərçənginə səbəb ola bilər. Günəşə çıxarkən qoruyucu krem çəkmək, şapka taxmaq və uzunmüddətli günəş şüalarına məruz qalmamaq tövsiyə edilir.

11. Ailəvi genetik riskləri araşdırın

Əgər ailənizdə xərçəng xəstəliyi olanlar varsa, genetik testlər və mütəmadi müayinələr barədə həkiminizlə məsləhətləşmək vacibdir.

12. Stresdən uzaq durun

Xroniki stres immun sistemini zəiflədə bilər və zərərli vərdişlərə (siqaret, alkoqol istifadəsi) səbəb ola bilər. Meditasiya və rahatlama texnikaları ilə stres səviyyəsini aşağı salmaq tövsiyə edilir.

Xərçəngdən qorunmaq üçün sağlam həyat tərzi seçimləri etmək və mütəmadi tibbi müayinələrdən keçmək vacibdir. Erkən diaqnoz və profilaktik tədbirlər həyat qurtara bilər.


Son xəbərlər

2100-cü ilə qədər supervulkan püskürməsi ehtimalı var? - Dünya böyük bir fəlakətlə üzləşə bilər

“Körpü Bina Tikinti” Bakıda yaşıllıq belə məhv edir- Fotofakt

“Şirin Su”dan imtina edənlər artır: “Bu sudan pis qoxu gəlir

Bu tələbələrin təhsil haqqını dövlət ödəyəcək

"Qarabağ" Azərbaycan çempionatları tarixində əsrin rekorduna imza atdı

İcra Hakimiyyətində təkbaşına "iclas" keçirən vəzifəli şəxs cəzalandırıldı

Ukraynanın müdafiə naziri danışıqlara hazır olduğunu açıqladı

DYP-nin texniki müayinə mərkəzlərinin iş qrafiki dəyişib

Bu məhsullar bahalaşıb - SİYAHI

Xaçmaz ELi NURuna "çətir tutan" Elnur Rzayevdən narazıdır - VİDEO

Saxta içki istehsal edən Emin Hüseynovun vergi borcu yaranıb

5000-ə yaxın müəllimin işinə xitam verildi

Azərbaycan ilə Somali arasında imzalanmış sənədlərin mübadiləsi mərasimi olub

Rusiya bu ölkənin hava məkanını pozdu: Dərhal müdaxilə olundu

Baxışımız dəyişməyib: Niderland sağçılarından Rusiya ilə bağlı çağırış

Günün ULDUZ FALI - Romantik münasibətlərdə diqqətli olun

Bu ölkədə dünyanın ən böyük yeraltı termal gölü tapıldı

Milli ideyalar Azərbaycanı layiq olduğumuz yerə gətirib çıxarıb

DYP piyadalara müraciət etdi

Niderland parlamentinin deputatı Benilüks Azərbaycanlıları Konqresinin fəaliyyəti barədə məlumatlandırılıb

Alimlər kvant kompüteri vasitəsilə ilə öyrəndilər: Dünyanı dəhşətli aqibət gözləyir

İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verdi

Bosfor boğazında gəmilərin keçidi müvəqqəti dayandırıldı

Azərbaycan nefti bahalaşdı

Zelenski ilə görüşəcəyi tarix bəlli oldu

ABŞ Ukraynaya qoşun göndərməyəcək - SƏBƏBİ

“Best Beef”in istehsal etdiyi kolbasa və sosisləri yararsız çıxdı-Alıcılar belə aldadılır….

Bu energetik içkilər xərcəng yaradır……

Azərbaycan bu yolu dəhliz adlandıracaq - Simonyandan yeni iddialar

“Tamstore”də vaxtı keçmiş məhsullar satılır-Fotofakt

İlham Əliyev bu əsasnaməni təsdiqlədi

Prezident sərəncam imzaladı

Bütün xəbərlər